Archive for آوریل 2012

آوریل 4, 2012

زمانی متوجه شدم که سرماخوردگی‌های عجیبی دارم. خیلی علایم زیادی ندارم٬ نه سرفه٬ نه عطسه٬ و نه آب‌ریزش. فقط یکی دو روزی حال خوبی ندارم و بعد می‌بینم که گلو و بینی پر از مخاط چرکین شده. اون وقته که می‌فهمم دو روز گذشته چه مرگم بوده. این کم کم تبدیل شده به روتین و چند سالیه که سرماخوردگی‌هام از همین الگو پیروی می‌کنه.

چند وقته که احساس می‌کنم حال و روز کلی‌ام مثل اون دو روز بدون علامته. رفتارها و احساس‌هایی دارم که بعضا حیرت‌زده‌ام می‌کنه. عصبانیت‌های رعدآسا٬ تلخی‌های عجیب و یک‌مرتبه. حس می‌کنم بیماری هستم که هنوز نفهمیده بیماره٬ می‌دونه که بدنش درد می‌کنه و بی‌حاله٬ اما خیلی علایم هشداردهنده نداره.

گاهی حس می‌کنم این چند سال خیلی فشار داشته که به چشم نمی‌اومده. شاید تنها دلیلی که اولش نفهمیدم اینا فشاره این بوده باشه که از ایران اومده بودم. اما الآن که نگاه می‌کنم می‌بینم سه تا فشار اساسی توی این چند سال روی وجودم بوده که به علت تداومشون دیگه حسشون نمی‌کنم٬ ولی دارن دیگه کم کم جاهای دیگه خودشونو نشون می‌دن. تنهایی٬ بی‌علاقگی به کاری که تمام مدت بهش بدهکارم٬ و عدم وجود هیچ چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای برای آینده. هر کدوم از اینا هم جنبه‌های مختلف پیدا می‌کنه.

اولین مورد تنهاییه٬ که به قدری برجسته شده که آدم ذاتا غیراجتماعی‌ای مثل منو هم به فغان آورده. بعد از مدتی تلاش آدم می‌فهمه که مهاجرت یعنی چی. آدم می‌فهمه که خارج شدن از یه جایی که الگوهای رفتاریش برای آدم شناخته‌تره٬ به یک‌باره تمام زندگی‌ آدم رو متحول می‌کنه. شاید آدم اولش همون زنجیره‌ی دوستان و آشنایانی که داره رو دست‌کم بگیره٬ اما وقتی مجبور شد همه‌شو رها کنه و بره جایی که هیچ کس رو نمی‌شناسه٬ می‌بینه که شبکه ساختن هم زمان می‌بره٬ و هم شکلش با بالا رفتن سن عوض می‌شه. اون ارتباطی که با دوست دبیرستان برقرار میشه با دوست دانشگاه برقرار نمیشه. دوستی که به عنوان دانشجوی کارشناسی پیدا می‌کنه آدم با هم‌دفتری و همکلاسی دوره‌ی دکترا خیلی فرق می‌کنه. خیلی فرق می‌کنه رابطه‌ی آدم با کسی که زمانی تا دیر وقت شب با هم نشسته بودن توی چمن دانشگاه و فرصت از هر دری صحبت کردن رو داشتن. خیلی فرق می‌کنه وقتی با کسی دوست بشی که هنوز طرف مجرده تا زمانی که هر کسی پارتنری داره و اصل انرژی‌اش به اون رابطه می‌گذره.

تنهایی الآن در سطوح مختلف هست. نداشتن دوست نزدیک و رفیق جون‌جونی که بشه در لحظه بهش زنگ زد مجرد بودن آدم رو هم براش برجسته‌تر می‌کنه. و اون دقیقا میشه وقتی که آدم شروع می‌کنه دنبال رابطه گشتن٬ و نتیجه هم معمولا خیلی خوب نیست. هر رابطه‌ی ناقص و مشکل‌دار کلی آدم رو پایین می‌بره٬ چون در اون نقطه‌ای که رابطه تموم شده٬ آدم هم از لحاظ عاطفی ضربه‌پذیرتر شده٬ هم یه حفره توی زندگیش ایجاد شده٬ هم اعتماد به نفسش کمتر شده٬‌ و هم بدبین‌تر و محتاط‌تر شده. اینجاس که آدم در حالی ممکنه دنبال رابطه‌ی بعدی بگرده که وضعش از قبل هم خراب‌تره.

دکترا گرفتن یعنی فدا کردن زندگی. آدم یه زمانی یادش می‌ره که اوقاتی از روز هست که آدم میشه نگران اون چیزی که اسمش کار هست نباشه. اما دانشجوی دکترای خوب بودن کم کم مساوی شده با از دست دادن چنین حساسیتی. تا دیر وقت موندن٬‌ کار کردن٬ بیشتر و بیشتر از همه چیز زدن٬ و به همه‌ی چیزهای دیگه گفتن که وقت ندارم٬ کم کم تبدیل میشه به یه امر بدیهی و عدول ازش تبدیل میشه به بهانه‌ای برای سرزنش خود. رقابت بی‌پایان در این عرصه هم منجر میشه به ایجاد یه انگیزه‌ و علاقه‌ی کاذب درونی برای اینکه آدم زندگیشو وقف این ماجرا کنه. و این ماجرا وقتی که آدم یه مرتبه احساس کنه به کارش علاقه نداره یا فکر کنه که کارش واقعا هم اثرگذار نیست منجر میشه به فاجعه. دهن آدم سرویس میشه. و از همه بدتر اینکه آدم در اون لحظات بارها یادش میاد که وضع کار آکادمیک چه قدر خرابه.

آینده‌ی آکادمیک اصلا آینده‌ی روشنی نیست. هر آدم آکادمیک محکومه به اینکه چند بار از این شهر به اون شهر مهاجرت کنه. و خیلی وقت‌ها هم آدم خیلی کنترلی روی این که چه شهری رو انتخاب کنه نداره. و همه‌ی این با فرض اینه که بشه شغلی پیدا کرد. در این نقطه که هستم٬ مثل اکثریتی از آدم‌های آکادمیک٬ هیچ نمی‌تونم خوش‌بین باشم که شغل آکادمیکی بتونم بگیرم. مساله‌ی مهاجرت هم منجر میشه که آدم حتی انگیزه برای روابط انسانی ساختن نداشته باشه٬ چون می‌دونه دیر یا زود باید رها کنه و بره.

فشار… فشار مداوم و نامحسوس. زمخت بودن و مکانیکی بودن این نوشته خودش سمبلی هستش از این زندگی پرفشار. زندگی‌ای که آدم نه تنها وقت٬‌ بلکه حتی حوصله و دل و دماغ نوشتن در مورد خودش رو هم نداره. خیلی وقت‌ها میشه که حتی حوصله ندارم برای کسی توضیح بدم چمه. این نوشته هم از اونجا شروع شد که من برای بار چندم در صحبت کردن با استادم عصبانی و وحشی شدم. توحشی که طبیعتا توی خودم می‌ریزم و نمود بیرونیش فقط رنگ صورتمه که مثل گچ سفید میشه٬ نمودی که استادم هم معمولا خیلی خوب می‌فهمدش. بعد میام بیرون و با خودم فکر می‌کنم که چی شد که این طوری شد. و وقتی فکرشو می‌کنم٬ می‌بینم اگر جور دیگه‌ای بود باید می‌پرسیدیم چرا. یه آدم تنها که فکر نمی‌کنه کاری که داره می‌کنه اهمیتی داره و پس فردا براش لااقل یه نون خشک و آبی میاره٬ چه مکانیسمی داره که از خودش محافظت کنه؟‌

نمیشه٬ ن…

آوریل 3, 2012

نمیشه٬ نشد. تلاش کردم٬ فشار آوردم و سختی دادم به خودم. نشد و نمیشه. تنها فایده‌اش این بود که الآن کمتر حس می‌کنم تقصیر منه. اعتماد به نفسم بالاتره. وقت‌های بیشتری میگم که من خوب بودم٬ من انسانیت به خرج دادم٬ دیگران بودن که نفهمیدن و نکردن. تلاش کردم با آدم‌ها ارتباط برقرار کنم. تلاش کردم بیام بیرون. اومدم. اما الآن نه از ترس٬ نه از خجالت و خودکم‌بینی٬ که از اختیار و با حس اشمئزاز دوباره برمی‌گردم تو. مدت زیادی تلاش کردم به خودم یاد بدم که دیدار انسان‌‌های جدید اتفاقی هست مبارک. اما واقعیت این نبود که سعی می‌کردم به خودم بقبولونم. این هم مثل چیزهای دیگه٬ شاید مثل تمام هنر و درون‌مایه‌اش٬ معنی‌بخشی و کمال‌بخشی به واقعیت کج و معوج و زمخت دنیا بود. مدت زیادیه که فکر می‌کنم هیچ چیزی به اندازه‌ی هنر و احساس زندگی آدم رو نابود نمی‌کنه٬ چون به طور مداوم واقعیت حیوانی و بی‌رحم انسان رو هی به شکلی زیبا بازترسیم می‌کنه. فکر می‌کنم شاید اگر از روز اول وجودم با این دو موجودیت آمیخته نشده بود٬ درد کمتری می‌کشیدم.

و الآن همون موقعی هست که این موجودیت‌ها کم کم از یکی از جنبه‌های زندگیم دارن رخت می‌بندن. دیگه فکر نمی‌کنم دیدار انسان‌ها اتفاقی است مبارک و حاوی معنا. برعکس٬ متقاعد شده‌ام که دیدار هر انسان اتفاقیه که در بهترین حالت در زندگی آدم تغییری ایجاد نمی‌کنه. یا آدم فردی رو ملاقات می‌کنه و نسبت بهش حس خاصی پیدا نمی‌کنه٬ که در این صورت دیدن و ندیدن فرقی نمی‌کرد٬ یا اینکه فردی رو می‌بینه و حس بدی بهش پیدا می‌کنه٬ که در این صورت بهتر بود نمی‌دید. اما حالت سوم که بدترین حالته٬‌اون وقتیه که آدم کسی رو می‌بینه و نسبت بهش حس خوبی داره. هر وقت این اتفاق بیفته٬‌آدم باید بدونه که به شکست‌ها و ناکامی‌های زندگیش قراره یکی اضافه بشه. قراره که به زودی ببینه که حس متقابل نیست٬ قراره ببینه که آدم‌ها فقط در دنیای هنر و زیبایی‌ای که در اون ترسیم میشه برای هم وقت و انرژی دارن و برای احساسات هم‌دیگه ارزش قایلن.

تلاش کردم٬‌نشد. نمیشه. اشتباه کردم که فکر کردم میشه. شاید دیگران هم یه زمانی کردن و نشد. شاید دو روز دیگه یکی تلاش کنه و به در بسته‌ی خود من بخوره و بعد بنویسه که کردم نشد. باشه… به همین دلیل هم که شده. در رو باز می‌ذارم. تا چه قدر میشه رو نمی‌دونم. چه قدر ممکنه خواه ناخواه چشم به این در نیمه باز بدوزم رو هم نمی‌دونم. اما به خاطر انسانیت٬ انسانیتی که حتی بهش اعتقاد هم ندارم٬ و فقط برام خاطره‌ی یک ایده‌آله٬‌به خاطر همون چیز موهوم لعنتی بازش می‌ذارم. اما دیگه دری رو هم نمی‌کوبم. به قول شیخ ما٬‌چه کاریه…